اين همان مطلبي است كه به واسطه چاپ آن در روزنامه وزين جام جم بعضي از دوستان متعهد و انقلابي ! عنوان " ژورناليست كثيف " را به من دادند.
نگاهي كوتاه به مجموعه شعر
خطوط شكسته سروده شراره كامراني
كتابسازي در شعر دفاع مقدس
جام جم آنلاين: پايداري
در طول 8 سال دفاع مقدس روشنترين، زيباترين و ماندگارترين ادبيات را در قالبها و
فرمهاي مختلف به جاي گذاشت و بيهيچ ترديدي يكي از دستاوردهاي دفاع مقدس و
پايداري مردم ايران تولد ادبيات و هنر مقاومت و پايداري بوده است.
شعر و ادبيات دفاع مقدس در واقع شرح احوال دروني و بيروني
زنان و مردان و ملتي است كه براي حفظ شرف و حيثيت و فضايل انساني در برابر
متجاوزان قيام كردند و درست به همين دليل جنگ ما با همه جنگهاي ديگر متفاوت بود. در
واقع ما جنگيديم براي دفاع و دفاع كرديم عليه جنگ.
امروز و در شرايط حساس كنوني نيز كه جنگ رواني و فرهنگي
دشمنان بار ديگر با گستردگي هر چه تمامتر ذهن مردم ايران را هدف قرار داده است و
با ايجاد رعب و وحشت در ميان مردم و هراس از جنگ ميخواهند فشار بر حكومت، دولت و
مردم ايران را دو چندان كنند بيش از هر زمان ديگري نيازمند توجه به قداست، زيباييها
و دستاوردهاي جنگي هستيم كه 8 سال بر ما
تحميل شد.
نكتهاي كه فرمانده كل سپاه پاسداران و ديگر فرماندهان و
مقامات لشكري و كشوري بدرستي آن را دريافتهاند و اين روزها با شيوههاي مختلف به
اين جنگ رواني و فرهنگي دشمن پاسخ ميدهند.
حال در اين ميان يكباره و از سوي نهادي كه بايد حافظ و
ناشر ارزشهاي دفاع مقدس باشد، كتابي (مجموعه شعري) منتشر ميشود كه در بخشهاي
مختلف كتاب و شعرها جز ايجاد وحشت، نفرت از جنگ (همان دفاع مقدسي كه ما تجربه
كرديم و احتمالا شايد نياز باشد دوباره تجربه كنيم) و بيحرمتي به پارهاي از
آرمانها و شهدا چيز ديگري ديده نميشود.
مجموعه شعر «خطوط شكسته» سروده شاعر جوان، شراره كامراني
كتابي است كه با هزينه بيتالمال برضد ارزشهاي فرهنگي جنگ تحميلي آن هم در شرايط
فعلي سياسي كشور به چاپ رسيده است:
والعشراء يتبعهم الغاوون * الم تر انهم في كل واد يهيمون
* و انهم يقولون ما لايفعلون * الا الذين آمنوا و عملو الصالحات و ذكروا الله
كثيرا * (سوره شعراء، آيات 224 تا 227)
اين آيات شريفه از كلامالله مجيد گوياي همه چيز درباره
شعر و شاعري و تعهد و التزام و ايمان در شاعران است كه اگر نباشد، همه آنان از
گمراهان محسوب ميشوند.
راوي بسياري از شعرهاي اين مجموعه مادري است كه با كودكش
و نقاشيهاي كودكانه او از جنگ سخن ميگويد:
دستمال سفيد
در نگاهت موج ميخورد...
بس كن فرمانده كوچك
جنگ
فتيلهاش
نم كشيده!
يا
جنگ
«حال» زمين را به هم ميزند
از گذشته
تا
آينده!
يا
تراش
خشاب مدادها را پر كرد
روح آبي
پر ميكشد از صفحه
و مداد سبز
جز زرد
به ياد نميآورد..
براستي اين شعرها كه سروده خانم كامراني است چگونه با حمايت بنياد حفظ آثار و نشر
ارزشهاي دفاع مقدس به چاپ رسيده است و چه تعهد و چه ارزش يا آثاري از دفاع مقدس
و جنگ را نمايان ميكند؟
مادري كه امروز بايد براي فرزندش از ايثارگريها و رشادتهاي
رزمندگان بگويد، از به هم خوردن حال زمين و نم كشيدن فتيله جنگ سخن ميگويد.
در دفاع مقدس ما روح آبي و سبز و روشن شهدا و ايثارگران
حضور داشت؛ اما شاعر با اشاره به پر كشيدن اين رنگهاي روحاني از رنگ انزجار و
تنفري مثل زرد استفاده ميكند و جز اين رنگ چيزي را به ياد نميآورد.
شايد به كار بردن كلمات در هيچ هنري به اندازه شعر حساسيت
و توانمندي لازم نداشته باشد؛ چراكه مهمترين
ابزار شاعر كلمات است. رزمندگان ما در اين شعرها به لحن غيرمحترمانهاي به «سربازان»
تبديل ميشوند و براي آنها فعل «بلعيده شدن» به كار گرفته ميشود كه هر دو كلمه
بار معنايي متفاوتي را در مقايسه با «رزمندگان» و «شهيد شدن» القاء ميكنند: سربازي/
در سايهاش ميرود/ تپههاي قهوهاي/ سرباز را ميبلعند... .
سرباز
نشسته در صندلي چرخدار
و روزها را ميبافد...
همه ما ميدانيم كه فعل «بافتن» را براي چه حرفها، روزها
و خاطراتي به كار مي بريم. آيا ما حرفهاي بيربط و بيارزش را به هم ميبافيم يا
سخنان فصيح و ارزشمند را؟
شاعر حتي هنگامي كه ميخواهد از شهدا ياد كند، از آنها به
عنوان افسانه ياد ميكند.
افسانه رفتند
بر لبهاي مردم
اما
اسطوره برگشتند بر پيشاني كوچه و خيابان... .
كافي است به معني افسانه در فرهنگ لغت و باور عام مردم
دقت كنيم تا متوجه شويم بر مفهومي غيرواقعي و قصه و حكايت دلالت ميكند؛ اين نوع
ضعف تاليفها در سراسر اين مجموعه شعر كه به موضوعي همچون دفاع مقدس پرداخته است،
براحتي قابل چشمپوشي نيست. به نظر ميرسد شاعر بار معنايي واژگان را به درستي
درنمييابد.
موارد فوق كه به آن اشاره شد، تنها مشكلات محتوايي كتاب
خطوط شكسته را دربر ميگيرد و اگر بخواهيم از نظر فني و تكنيكي نيز به كتاب
بپردازيم، انتقادهاي فراوان ديگري وجود دارد كه در اين مجال قابل طرح نيست. تنها
به اين نكته بسنده ميشود كه كل 37 شعر كوتاه (طرح) اين كتاب به همان شكل كه در
مقدمه آمده، حداكثر در 7 تا 8 صفحه قابل چاپ بوده است و اين اسراف در كاغذ و به
عبارت بهتر كتابسازي از سوي ناشر چه توجيهي ميتواند داشته باشد؟
شايد مهمترين توجيه چاپ اين كتاب در تقديمنامه و سپاسنامهاي
است كه از سوي شاعر بر پيشاني و ابتداي كتاب آمده است!
البته شايد شاعر و كساني كه مجوز و صلاحيت چاپ اين كتاب
را صادر كردهاند، معتقد باشند. جنگ در اين كتاب مفهومي كلي است و دلالت مستقيم بر
دوران دفاع مقدس ندارد؛ آن هنگام بايد به اين پرسش پاسخ دهند:
اگر شعرهاي شراره كامراني دلالت مستقيم بر دفاع مقدس
ندارد، با توجه به اين كه محتوايي ضدجنگ نيز دارد؛ پس چرا
بنياد حفظ آثار و نشر ارزش هاي
دفاع مقدس براي چنين كتابي سرمايه گذاري مي كند ؟ اگرچه در بسياري از شعرهاي اين
كتاب دلالت مستقيم وجود دارد !
من : سينا علي محمدي ( شاعر / منتقد / روزنامه نگار )